ลักษณะของอุจจาระสามารถบ่งบอกได้ถึงสภาวะสุขภาพได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะสุขภาพลำไส้และการขับถ่าย ลักษณะอุจจาระพบได้หลายรูปทรง และลักษณะของผิวอุจจาระอาจแตกต่างกันไป ซึ่งลักษณะที่เปลี่ยนไปอาจเป็นสัญญาณของสุขภาพการขับถ่ายที่แตกต่างกัน บางครั้งก็อาจมาพร้อมกับอาการอื่น ๆ อย่างอาการปวดท้อง เวียนหัว และอ่อนเพลีย
หากใครกำลังพบปัญหาเกี่ยวกับการขับถ่ายและอุจจาระมีลักษณะที่เปลี่ยนไป บทความนี้อาจช่วยหาสาเหตุเบื้องต้นได้
7 ลักษณะอุจจาระกับสภาวะสุขภาพ
- อุจจาระเป็นเม็ดหลาย ๆ เม็ด เป็นก้อนแข็ง แห้ง อุจจาระที่มีลักษณะเป็นก้อนแข็งและแห้ง และขับออกมาเป็นเม็ดหลาย ๆ เม็ดมักจะเป็นสัญญาณของโรคท้องผูก (constipation) ซึ่งเป็นภาวะที่การขับถ่ายอุจจาระเป็นไปไม่สะดวก ลักษณะของอุจจาระที่เป็นก้อนแข็งและแห้งจะเกิดจากการสูญเสียน้ำในอุจจาระ ทำให้อุจจาระแข็งขึ้นและยากต่อการเคลื่อนไหวผ่านทางลำไส้ใหญ่โดยอาจพบร่วมกับอาการปวดท้อง ขับถ่ายยาก ถ่ายไม่สุด และรู้สึกเจ็บขณะขับถ่ายหากมีอาการท้องผูกรุนแรงและพบเลือดปนมากับอุจจาระ หรือถ่ายในลักษณะนี้สลับกับถ่ายเหลวติดต่อกัน ควรไปพบแพทย์ เพราะอาจเป็นสัญญาณของโรคลำไส้ที่รุนแรงได้
- อุจจาระแข็งเป็นเม็ดและติดกันเป็นก้อนยาว ลักษณะอุจจาระที่ยาว แข็ง แห้ง ผิวขรุขระ เป็นเม็ดคล้ายกับชนิดแรกแต่อยู่ติดกันเป็นก้อน จัดเป็นอาการของโรคท้องผูกเช่นกัน แต่ระดับความรุนแรงน้อยกว่าอุจจาระแบบแรก ส่วนอาการอื่นที่พบก็มีลักษณะเดียวกัน ซึ่งสาเหตุก็มาจากการขาดสารอาหารประเภทไฟเบอร์ การดื่มน้ำไม่เพียงพอ ร่วมกับพฤติกรรมการขับถ่ายที่ไม่ดี อายุที่เพิ่มมากขึ้น และปัจจัยอื่น ๆ
- อุจจาระที่จับตัวกันเป็นก้อนนิ่ม ผิวของอุจจาระมีรอยแตกเล็กน้อย อุจจาระลักษณะนี้หมายถึงการมีสุขภาพการขับถ่ายที่ดี มีลักษณะที่แสดงถึงความสมดุลและสุขภาพของระบบย่อยอาหาร
- อุจจาระที่มีลักษณะก้อนนิ่ม หมายถึงมีความชุ่มชื้นและไม่แน่นเกินไป นั่นแสดงถึงการบริหารระบบย่อยอาหารที่ดี การบริโภคอาหารที่มีใยอาหารเพียงพอ และการดื่มน้ำเพียงพอสามารถช่วยให้อุจจาระมีความนุ่มนวลและง่ายต่อการขับถ่าย
- ผิวแตกเล็กน้อย การมีรอยแตกเล็กน้อยบนผิวของอุจจาระส่วนใหญ่เกิดจากการเคลื่อนไหวและการผ่านทางลำไส้ตามปกติ ซึ่งแสดงถึงการทำงานของลำไส้ที่มีประสิทธิภาพและเคลื่อนไหวอย่างเหมาะสม อุจจาระที่มีผิวแตกเล็กน้อยช่วยลดความรู้สึกอึดอัดและปวดท้องที่อาจเกิดขึ้นจากการเคลื่อนไหวไม่เพียงพอของลำไส้
- ขับถ่ายได้ง่าย อุจจาระที่ขับถ่ายได้ง่ายแสดงถึงระบบการเคลื่อนไหวของลำไส้ที่มีประสิทธิภาพ การขับถ่ายที่
- อุจจาระเป็นก้อนยาวผิวเรียบ นิ่มๆ ดูจากภายนอกจะเห็นว่าอุจจาระมีผิวเรียบ นิ่ม ขับถ่ายได้ง่าย ส่วนปลายอุจจาระจะมีลักษณะเรียวยาวคล้ายกับหางงูลักษณะอุจจาระในรูปแบบนี้สื่อถึงการมีสุขภาพการขับถ่ายที่ดีเช่นเดียวกัน
- อุจจาระไม่จับตัวกัน เป็นแผ่นเล็กๆ หากพบอุจจาระลักษณะเป็นแผ่นขนาดเล็ก ไม่จับตัวกัน และขับถ่ายออกมาได้ง่ายอาจเป็นสัญญาณของการขาดไฟเบอร์หรืออาจเป็นสัญญาณของอาการท้องร่วงแบบไม่รุนแรงก็ได้เช่นกัน แม้ว่าลักษณะอุจจาระแบบนี้จะขับถ่ายออกมาได้ง่าย แต่ก็ยังไม่จัดอยู่ในระดับการขับถ่ายที่ดี
- อุจจาระกึ่งเหลว ลักษณะอุจจาระแบบกึ่งเหลว มีลักษณะคล้ายกับการอุจจาระเป็นก้อน หากสังเกตจะเห็นว่ามีความนิ่มและเหลวกว่ามาก แต่ไม่ถึงขั้นเหลวเป็นน้ำ ซึ่งเป็นสัญญาณของการติดเชื้อและการอักเสบภายในลำไส้ที่อาจเกิดจากโรคอาหารเป็นพิษ การดื่มแอลกอฮอล์ หรือการกินอาหารรสจัด ซึ่งคนที่มีอุจจาระลักษณะนี้อาจมีอาการถ่ายบ่อยและปวดท้อง
- อุจจาระเหลว อุจจาระเหลวคือการขับถ่ายออกมาเป็นของเหลวทั้งหมด หรือมีอาการท้องเสีย ซึ่งมีสาเหตุเดียวกันกับอุจจาระแบบกึ่งเหลว เพียงแต่เป็นอาการท้องร่วงที่รุนแรงกว่า คนที่ขับถ่ายออกมาในลักษณะนี้จะขับถ่ายมากกว่า 3 ครั้งต่อวัน และอาจพบอาการปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลียร่วมด้วย ส่วนใหญ่มักหายได้เองภายใน 2‒3 วัน
อย่างไรก็ตาม สีและลักษณะอุจจาระเป็นเพียงการประเมินสาเหตุเบื้องต้นเท่านั้น หากพบอาการที่อาจเป็นสัญญาณของโรครุนแรงโดยไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด ควรไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แน่ชัด
