การกลายพันธุ์ของไวรัสเกิดขึ้นตลอดเวลา แต่การกลายพันธุ์ที่นักวิจัยและพัฒนาวัคซีนสนใจคือตำแหน่งหนามของไวรัส เพราะเป็นตำแหน่งที่ไวรัสใช้จับกับตัวรับ Receptor บนผิวเซลล์มนุษย์ และเป็นตำแหน่งที่ภูมิคุ้มกันของร่างกายจะเข้าไปจัดการเพื่อขัดขวางไม่ให้ไวรัสเข้าเซลล์ได้ ( เปรียบเหมือนแม่กุญแจกับลูกกุญแจเพื่อไขประตูเข้าบ้าน ถ้าลูกกุญแจถูกขัดขวางก็จะเปิดประตูไม่ได้ ) และในการวิจัย พัฒนาวัคซีนยังใช้หนามเป็นตัวกระตุ้นการสร้างภูมิคุ้มกันด้วย เช่น วัคซีนชนิด Viral Vectorอย่างAstraZeneca ที่ตัดต่อพันธุกรรมของส่วนหนามเข้าไปในไวรัสชนิดอื่นที่ไม่ก่อโรคแล้วฉีดเข้าสู่ร่างกาย หรือวัคซีนชนิด mRNA เช่น BioNTech /Pfizer /Moderna ก็เป็นการฉีดชิ้นส่วนพันธุกรรมที่จะถูกนำไปถอดรหัสต่อเป็นส่วนหนามเข้าไปในร่างกาย เป็นต้น

การควบคุมโรคโควิด-19 เป็นเหมือนการวิ่งไล่จับ เมื่อวัคซีนทำให้เราวิ่งไล่ตามไวรัสจนทัน แต่ไวรัสก็กลายพันธุ์หนีเราออกไปอีก
“โอไมครอน” ( Omicron ) ไวรัสสายพันธุ์ใหม่ล่าสุด ตรวจพบการระบาดครั้งแรกที่สาธารณรัฐบอตสวานา ปัจจุบันยังพบผู้ติดเชื้อในบอตสวานา แอฟริกาใต้ อิสราเอล และ ฮ่องกง ยังไม่พบการระบาดในไทย
ความรุนแรงของสายพันธุ์โอไมครอน B.1.1.529 ที่ทำให้ทั่วโลกต้องจับตา คือพบการกลายพันธุ์ที่โปรตีนหนาม (Spike protein) มากถึง 32 ตำแหน่ง ซึ่งมากกว่าทุกสายพันธุ์ และมากกว่าสายพันธุ์เดลตาถึง 2 เท่า ที่มีการกลายพันธุ์ 16 ตำแหน่ง ทำให้เกิดข้อกังวลว่าสามารถแพร่เชื้อได้เร็วกว่าสายพันธุ์เดลตาที่ระบาดหนักทั่วโลกและที่สำคัญคือมีแนวโน้มต้านประสิทธิภาพวัคซีนด้วยแม้จะยังพบผู้ป่วยไม่มากแต่องค์การอนามัยโลก (WHO) กำลังจับตาอย่างใกล้ชิด ขณะเดียวกันนักวิทยาศาสตร์กำลังกังวลถึงความรุนแรงของสายพันธุ์นี้ เนื่องจากพบการกลายพันธุ์ถี่กว่าสายพันธุ์อื่นๆ
ในขณะที่วัคซีนทุกบริษัทกำลังประสบปัญหาเหมือนกัน คือ
– วัคซีน BioNTech /Pfizer /Moderna น้ำเหลืองที่มีภูมิคุ้มกันจากการฉีดวัคซีนมีความสามารถในการยับยั้งไวรัสสายพันุ์ใหม่ลดลงถึง 6 รอบ
– วัคซีน AstraZeneca ประสิทธิภาพจากการฉีดวัคซีนลดลงเหลือ 10 % ทางบรัษัทจึงกำลังพัฒนาวัคซีนต่อไวรัสสายพันธุ์ใหม่อยู่ ซึ่งอาจใช้เวลา 6-9 เดือน
– วัคซีน Johnson & Johnson ที่ทดลองในแอฟริกาใต้มีประสิทธิภาพต่ำที่สุด 57 % เมื่อเปรียบเทียบกับในสหรัฐ ฯ 72 % และลาตินอเมริกา 66 %
ในระหว่างที่ยังรอวัคซีนทั้งเก่าและใหม่ ล่าสุดขณะที่สาธารณสุขยกระดับมาตรการคุมโควิดกลายพันธุ์ ‘โอไมครอน’ ห้ามผู้ที่มาจาก 8 ประเทศจากทวีปแอฟริกาเดินทางเข้าไทย ตั้งแต่ 1 ธ.ค. 64 ซึ่งเป็นรายชื่อเดียวกับที่สหรัฐฯ เพิ่งสั่งห้ามเข้าประเทศ ดังนี้
– แอฟริกาใต้
– บอตสวานา
– ซิมบับเว
– นามิเบีย
– เลโซโท
– เอสวาตีนี
– โมซัมบิก
– มาลาวี
ส่วนที่ผู้ที่ได้รับอนุญาตแล้ว ต้องกักตัวเป็นเวลา 14 วัน เริ่มตั้งแต่วันที่ 27 พ.ย. 64

#การป้องกันตัวเองด้วยการสวมหน้ากากในที่สาธารณะและล้างมือบ่อย ๆ จึงยังมีความจำเป็นอยู่