มะเร็งคืออะไร ?
มะเร็งคือ โรคที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ในร่างกายที่ผิดปกติ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเจริญเติบโตที่ไม่ปกติ และอาจลุกลามไปยังเนื้อเยื่อและอวัยวะใกล้เคียง หรือแพร่กระจายไปยังส่วนอื่นๆของร่างกาย
เซลล์ที่ก่อให้เกิดมะเร็ง
มะเร็งสามารถเกิดขึ้นได้จากเซลล์ทุกประเภทในร่างกาย ขึ้นอยู่กับชนิดของเนื้อเยื่อที่เซลล์นั้นอยู่
- เซลล์เยื่อบุผิว (Epithelial Cells) : ทำให้เกิด มะเร็งปอด, มะเร็งเต้านม, มะเร็งลำไส้ใหญ่
- สารก่อมะเร็งจากสิ่งแวดล้อม เช่น ควันบุหรี่
- เซลล์เม็ดเลือด (Hematopoietic Cells) : ทำให้เกิด มะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia), มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma)
- เซลล์เนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (Connective Tissue Cells): ทำให้เกิด ซาร์โคมา (Sarcoma) เช่น มะเร็งกระดูกและมะเร็งกล้ามเนื้อ
- เซลล์อวัยวะภายใน: เช่น เซลล์ตับ (มะเร็งตับ), เซลล์ไต (มะเร็งไต)
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของมะเร็ง/ความผิดปกติในเซลล์ที่นำไปสู่มะเร็ง
- การกลายพันธุ์ของยีน (Gene Mutation) : เกิดจากความเสียหายต่อ DNA ของเซลล์ เช่น การเปลี่ยนแปลงใน oncogenes หรือการสูญเสียการทำงานของ tumor suppressor genes
- ปัจจัยเสี่ยงจากสิ่งแวดล้อม : สารก่อมะเร็ง เช่น ควันบุหรี่, แอลกอฮอล์, แร่ใยหิน, รังสี (รังสี UV จากแสงแดด, รังสีจากการรักษาพยาบาล)
- ปัจจัยด้านวิถีชีวิต : อาหารที่มีไขมันสูง, อาหารแปรรูป, ขาดการออกกำลังกาย
- การติดเชื้อ : ไวรัสบางชนิด เช่น HPV (มะเร็งปากมดลูก), HBV และ HCV (มะเร็งตับ)
- พันธุกรรม : คนในครอบครัวเคยมีประวัติเกี่ยวกับมะเร็ง มีความเสี่ยงสูง
การป้องกันในระดับเซลล์ “แม้จะไม่สามารถป้องกันมะเร็งได้ 100%” แต่สามารถลดความเสี่ยงได้ด้วยวิธี ดังนี้
- ลดการสัมผัสสารก่อมะเร็ง : หลีกเลี่ยงควันบุหรี่ สารเคมีอันตราย และมลภาวะต่างๆ
- กินอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidants) : เช่น ผักผลไม้สด, ชาเขียว, ธัญพืชเต็มเมล็ด
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ : ช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน และลดการอักเสบ
- ฉีดวัคซีนป้องกันการติดเชื้อที่เกี่ยวข้องกับมะเร็ง : เช่น วัคซีน HPV, วัคซีนไวรัสตับอักเสบบี
- ตรวจสุขภาพเป็นประจำ : การตรวจคัดกรอง เช่น มะเร็งเต้านมและมะเร็งปากมดลูก
ปัจจัยเสริมที่เพิ่มความเสี่ยง
- ความเครียดเรื้อรัง : ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
- การอักเสบเรื้อรัง : เช่น โรคอ้วนหรือโรคเบาหวาน
- การสัมผัสรังสีหรือสารพิษในที่ทำงาน : เช่น ผู้ที่ทำงานกับแร่ใยหินหรือสารเคมีต่างๆ
หากพบว่ามีความเสี่ยง ควรทำอย่างไร ?
- ปรึกษาแพทย์ทันที : เพื่อประเมินความเสี่ยงและวางแผนการตรวจเพิ่มเติม
- ตรวจคัดกรอง : เช่น การตรวจเลือด การส่องกล้อง หรือการถ่ายภาพรังสี
- ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม : หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูป ลดแอลกอฮอล์ และเลิกบุหรี่
- เสริมภูมิคุ้มกัน : รับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ
- ติดตามสุขภาพเป็นระยะ : โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติครอบครัวเกี่ยวกับมะเร็ง
สรุป
“มะเร็งเกิดจากความผิดปกติของเซลล์ที่เจริญเติบโตผิดปกติและควบคุมไม่ได้ การป้องกันตั้งแต่ระดับเซลล์ต้องเริ่มจากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและลดการสัมผัสปัจจัยเสี่ยง การตรวจสุขภาพและคัดกรองเป็นประจำจะช่วยลดโอกาสในการเกิดมะเร็งและเพิ่มโอกาสในการรักษาได้ทันเวลา”