มะเร็งคืออะไร ?

มะเร็งคือ โรคที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ในร่างกายที่ผิดปกติ ซึ่งเป็นสาเหตุของการเจริญเติบโตที่ไม่ปกติ และอาจลุกลามไปยังเนื้อเยื่อและอวัยวะใกล้เคียง หรือแพร่กระจายไปยังส่วนอื่นๆของร่างกาย

เซลล์ที่ก่อให้เกิดมะเร็ง

มะเร็งสามารถเกิดขึ้นได้จากเซลล์ทุกประเภทในร่างกาย ขึ้นอยู่กับชนิดของเนื้อเยื่อที่เซลล์นั้นอยู่ 

  • เซลล์เยื่อบุผิว (Epithelial Cells) : ทำให้เกิด มะเร็งปอด, มะเร็งเต้านม, มะเร็งลำไส้ใหญ่
  • สารก่อมะเร็งจากสิ่งแวดล้อม เช่น ควันบุหรี่
  • เซลล์เม็ดเลือด (Hematopoietic Cells) :  ทำให้เกิด มะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia), มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma)
  • เซลล์เนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (Connective Tissue Cells): ทำให้เกิด ซาร์โคมา (Sarcoma) เช่น มะเร็งกระดูกและมะเร็งกล้ามเนื้อ
  • เซลล์อวัยวะภายใน: เช่น เซลล์ตับ (มะเร็งตับ), เซลล์ไต (มะเร็งไต)

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของมะเร็ง/ความผิดปกติในเซลล์ที่นำไปสู่มะเร็ง 

  • การกลายพันธุ์ของยีน (Gene Mutation) :  เกิดจากความเสียหายต่อ DNA ของเซลล์ เช่น การเปลี่ยนแปลงใน oncogenes หรือการสูญเสียการทำงานของ tumor suppressor genes
  • ปัจจัยเสี่ยงจากสิ่งแวดล้อม : สารก่อมะเร็ง เช่น ควันบุหรี่, แอลกอฮอล์, แร่ใยหิน, รังสี (รังสี UV จากแสงแดด, รังสีจากการรักษาพยาบาล)
  • ปัจจัยด้านวิถีชีวิต : อาหารที่มีไขมันสูง, อาหารแปรรูป, ขาดการออกกำลังกาย
  • การติดเชื้อ : ไวรัสบางชนิด เช่น HPV (มะเร็งปากมดลูก), HBV และ HCV (มะเร็งตับ)
  • พันธุกรรม : คนในครอบครัวเคยมีประวัติเกี่ยวกับมะเร็ง มีความเสี่ยงสูง

การป้องกันในระดับเซลล์  “แม้จะไม่สามารถป้องกันมะเร็งได้ 100%” แต่สามารถลดความเสี่ยงได้ด้วยวิธี ดังนี้

  1. ลดการสัมผัสสารก่อมะเร็ง : หลีกเลี่ยงควันบุหรี่ สารเคมีอันตราย และมลภาวะต่างๆ
  2. กินอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidants) : เช่น ผักผลไม้สด, ชาเขียว, ธัญพืชเต็มเมล็ด
  3. ออกกำลังกายสม่ำเสมอ : ช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน และลดการอักเสบ
  4. ฉีดวัคซีนป้องกันการติดเชื้อที่เกี่ยวข้องกับมะเร็ง : เช่น วัคซีน HPV, วัคซีนไวรัสตับอักเสบบี
  5. ตรวจสุขภาพเป็นประจำ : การตรวจคัดกรอง เช่น มะเร็งเต้านมและมะเร็งปากมดลูก

ปัจจัยเสริมที่เพิ่มความเสี่ยง

  • ความเครียดเรื้อรัง : ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
  • การอักเสบเรื้อรัง : เช่น โรคอ้วนหรือโรคเบาหวาน
  • การสัมผัสรังสีหรือสารพิษในที่ทำงาน : เช่น ผู้ที่ทำงานกับแร่ใยหินหรือสารเคมีต่างๆ

หากพบว่ามีความเสี่ยง ควรทำอย่างไร ?

  1. ปรึกษาแพทย์ทันที : เพื่อประเมินความเสี่ยงและวางแผนการตรวจเพิ่มเติม
  2. ตรวจคัดกรอง : เช่น การตรวจเลือด การส่องกล้อง หรือการถ่ายภาพรังสี
  3. ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม : หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูป ลดแอลกอฮอล์ และเลิกบุหรี่
  4. เสริมภูมิคุ้มกัน : รับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ
  5. ติดตามสุขภาพเป็นระยะ : โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติครอบครัวเกี่ยวกับมะเร็ง

สรุป

“มะเร็งเกิดจากความผิดปกติของเซลล์ที่เจริญเติบโตผิดปกติและควบคุมไม่ได้ การป้องกันตั้งแต่ระดับเซลล์ต้องเริ่มจากการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและลดการสัมผัสปัจจัยเสี่ยง การตรวจสุขภาพและคัดกรองเป็นประจำจะช่วยลดโอกาสในการเกิดมะเร็งและเพิ่มโอกาสในการรักษาได้ทันเวลา”